W ramach „Narodowych badań konsumpcji warzyw i owoców” eksperci Kantar eksplorowali motywy i bariery zmiany diety na zawierającą więcej owoców i warzyw. Poznaliśmy jak różne grupy wiekowe próbują zwiększyć spożycie. Różnice pokoleniowe, czynniki determinujące sukces i porażkę, oraz triki i sposoby by ułatwić sobie utrzymanie zdrowych nawyków. Wyniki skomentowali producenci oraz dietetyk Monika Stromkie-Złomaniec.
- Słowo dieta zostało naznaczone negatywnie, kojarzy się z leczeniem choroby. Ale to nic innego jak sposób odżywania. Jeśli chcemy go aktywnie kształtować to powinniśmy motywować. Wachlarz korzyści jest szeroki, ale każdy musi je poznać. Nastolatka, która odżywa się lepiej, będzie miała ładniejszą cerę. Rodziców mogą motywować lepsze samopoczucie, większa aktywność, mniej infekcji czy wizyt u stomatologa. Komunikaty muszą być proste, konkretne, potrzeba konsekwencji tzw. małych kroków. Na pewno wspólny powinien być wysiłek przy półce, podczas zakupów. Od warzyw i owoców warto zacząć zakupy, powinny stanowić połowę tego co kupujemy, tak by potem stanowić mogły połowę tego co spożywamy. To może przynosić radość i mnóstwo korzyści - zapewnia Monika Stromkie-Złomaniec, dietetyk kliniczny.
Młodzi dorośli
- Zależy im na darmowych źródłach informacji. Wiedzę czerpią głównie z internetu. Z Wikipedii, Instagrama (kont fitness influence’rów i dietetyków) lub aplikacji na telefon, które równocześnie pozwalają kontrolować zmiany. Oczekują sprawdzonych i wiarygodnych informacji z zakresu dietetyki.
- To grupa, która najaktywniej poszukuje tych informacji. Bazują głównie na ogólnodostępnych i darmowych źródłach internetowych, ale ważna jest dla nich ich wiarygodność.
- Czego poszukują? Szybkich i zdrowych przepisów. Sposobów np. na zwiększenie odporności, schudnięcie. Pomysłów na wykorzystanie konkretnych składników.
- Młodym dorosłym zależy na sprawdzonej wiedzy i z dużą dozą dystansu podchodzą do informacji niezweryfikowanych z nieznanych im źródeł. Jednocześnie, to właśnie ta grupa jest najbardziej ufna w stosunku do internetowych influencer'ów i polega na prezentowanych przez nich treściach.
Rodzice
- Są w stanie zapłacić za dostęp do wiedzy (np. kupując książki). W dużej mierze bazują na swoim doświadczeniu. Poszukują ciekawych przepisów.
- Grupa ta czerpie swoją wiedzę z książek kucharskich, książek o dietetyce, profili na Facebooku o gotowaniu.
- Czego poszukują? Informacji o wchłanialności witamin i minerałów, zdrowych przepisów, ciekawych pomysłów kulinarnych.
- Wydaje się, że w tej grupie aktywność poszukiwania informacji jest uzależniona od poziomu zaangażowania w zmianę. Część respondentów deklarowało szerokie przygotowanie do zmian, inni decydowali się na nią po przeczytaniu kilku artykułów i internecie.
Dojrzali
- Są grupą najmniej poszukującą informacji. W największym stopniu opierają się na swoich przekonaniach i doświadczeniu. Rady znajomych są dla nich ważnym źródłem wiedzy.
- Czego poszukują? Zdrowych przepisów. Czerpią swoją wiedze z własnego doświadczenia i wiedzy, blogów i kont osób, którym udało się osiągnąć zamierzony cel, znajomych, przepisów z YouTube, porad lekarskich i z dietetycznych.
- To grupa, która w najmniejszym stopniu samodzielnie poszukuje informacji. Bazuje na własnym doświadczeniu i wiedzy znajomych. Od czasu do czasu zasięgnie informacji w internecie lub czasopismach.
Nasze badania pokazały, że w kwietniu i maju Polacy żywili się najlepiej. Wzrosła świadomość, że to co jemy ma wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Zyskała żywność mniej przetworzona, o wysokiej wartości odżywczej, a nawet prozdrowotnej czy funkcjonalna. Jako producenci musimy ten proces wspierać, uczyć lepiej zarządzać zdrowiem i samopoczuciem. Chcemy być w tym procesie partnerem dla lekarzy i nauczycieli. Stawiamy na sumę kompetencji i wielość ludzi opiniotwórczych
mówi Witold Boguta Prezes Krajowego Związku Grup Producentów Owoców i Warzyw.
Co ułatwia proces zmiany diety na zawierającą więcej warzyw i owoców?
Oto sprawdzone sposoby by ułatwić sobie utrzymanie diety - na co dzień i w kryzysowych momentach.
Jedną z głównych różnic pokoleniowych jest podejście do używania gotowych dań i dodatków owocowo-warzywnych. Młodzi dorośli korzystają z takich rozwiązań najchętniej i wskazują najwięcej produktów. W przypadku grupy Rodziców są to głównie tradycyjnie używane produkty i półprodukty. Grupa Dojrzałych najchętniej i najczęściej korzysta z domowych przetworów.
Jak młodzi dorośli ułatwiają sobie proces zwiększania ilości warzyw i owoców w diecie?
- Sprzęty kuchenne przyspieszają proces gotowania. Blender to nieodzowna pomoc przy przyrządzaniu zup i dipów. Ważne jest, by sprzęt był łatwy i szybki do mycia.
- Przepisy, które są sprawdzone i lubiane. Szybka przekąska albo obiad w 15 minut, który „chce się jeść”. Wielu respondentów traktuje to jako as w rękawie, swoją sekretną broń w walce z niezdrowymi pokusami.
- Wielu respondentów deklaruje, że nie lubi smaku warzyw. Ich doprawianie jest dla nich niezwykle istotne - pozwala „oszukać” kubki smakowe.
- Ważne jest, by mieć swoją bazę gotowych rozwiązań, które są szczególnie przydatne gdy brakuje im czasu lub chęci do gotowania.
- Owoce i warzywa zabierane do szkoły i pracy muszą być łatwe w obsłudze - nie wymagać krojenia i dodatkowych opakowań w transporcie. W tym przypadku królują owoce!
- Słone przekąski i słodycze najbardziej kuszą przy oglądaniu ulubionych seriali i filmów. Respondenci rozpoznają ten problem, dlatego poszukują substytutów dla chipsów czy lodów. Podjadanie w czasie oglądania jest dla nich ważne, a zamienniki muszą być smaczne i satysfakcjonujące.
- Aplikacje na telefon pomagające liczyć kalorie i rozpisywać dietę, czyli technologia w służbie samokontroli.
- Motywujące są również media społecznościowe - konta na Instagramie i YouTube osób o zdrowym stylu życia.
Jak rodzice ułatwiają sobie proces zwiększania ilości warzyw i owoców w diecie?
- Przygotowywanie posiłków na następny dzień i zabieranie pudełek do pracy i szkoły. Pozwala to jeść zdrowiej i w bardziej zróżnicowany sposób.
- Wspólne wieczorne przygotowywanie list zakupów (kartka i długopis), delegowanie odpowiedzialności - kto, co i kiedy kupuje. Podział obowiązków - do kogo należy obowiązek gotowania konkretnego dnia. Jest to szczególnie ważne dla respondentów jedzących więcej owoców i warzyw ponieważ te produkty szybciej się psują.
- Jedzenie traktowane jako rodzinne hobby. Eksperymentowanie, próbowanie ciekawych przepisów czy egzotycznych owoców. Wykorzystywanie warzywno-owocowych składników w nietypowy, dotychczas nieznany sposób. Wzajemne wsparcie, brak miejsca na nudę i zmęczenie dietą – zaskakujące rozwiązania i poszukiwanie tradycyjnych smaków.
- Zdrowsze zamienniki powszechnie używanych produktów. Produkty warzywne i owocowe mogą zastąpić tradycyjnie używane produkty w diecie.
- Tradycyjnie używane produkty w diecie. W tej grupie gotowe dania i dodatki mają bardziej tradycyjny charakter niż w grupie młodych dorosłych. Wciąż jednak korzystają oni z dostępnych w sklepach rozwiązań.
- Stałe pory posiłków, które pomagają unormować liczbę spożywanych porcji i poczucie głodu. Pozwalają kontrolować ilość jedzonych warzyw i owoców.
- Triki pozwalające zaoszczędzić czas, jednoczenie będące zdrowszą alternatywą znanych potraw.
Jak dojrzali ułatwiają sobie proces zwiększania ilości warzyw i owoców w diecie?
- Domowe przetwory z owoców i warzyw używane poza sezonem wiosenno-letnim pomagają urozmaicić dietę i cieszyć się smakiem lata w środku zimy. Najczęściej to wieloletnia tradycja lub powrót do nawyków z dawnych lat.
- Własne warzywa i owoce to te najlepsze i najsmaczniejsze. Są swojskie, znane i niechemiczne – „chce się je jeść”.
- Szybkie przepisy na przyrządzenie warzyw i owoców bazujące na znanych i sprawdzonych smakach. Traktowane zarówno jako przekąska, dodatek do obiadu czy pełnowartościowe danie. Ważne jest, by te szybkie dania były kolorowe i atrakcyjne wizualnie.
Widocznym trendem jest fleksitarianizm, czyli ograniczenie ilości mięsa. Poszukujemy produktów prozdrowotnych, które bezpośrednio wspomagają nasze zdrowie, odporność, mikrobiom. W poszukiwaniu dań warzywnych warta zauważenia jest inspiracja międzypokoleniowa. Uniwersalne jest oczekiwanie wygody i smaku. Oczekujemy rozwiązań, które będą ułatwiać życie. Produkty gotowe, obrane, mrożonki, które wystarczy podgrzać. Chcemy jeść smacznie, kolorowo
mówi Alicja Włodarczyk, ekspert Kantar.
Co utrudnia proces zmiany diety na zawierającą więcej warzyw i owoców?
Brak motywacji to jedna z największych barier utrudniających utrzymanie diety. Niektórzy respondenci odnoszą się do ogólnej wiedzy zdając sobie sprawę, że owoce i warzywa są zdrowe i powinno się je jeść. Nie widzą oni jednak często większych zmian w kontekście swojego samopoczucia dlatego łatwo porzucają taki sposób żywienia na rzecz znanych i lubianych potraw.
Świadomość tego jak mogliby się czuć i wyglądać będąc na diecie owocowo-warzywnej jest silną wizją, która przegrywa z niechęcią do podjęcia zmian – niechęcią do nauki gotowania, zmiany przyzwyczajeń, poświęcaniem czasu na to co będzie. Chcieliby być szczupli od razu, czuć się lepiej już teraz jednak proces zmiany konstruują jako ogromny wysiłek na który nie są do końca gotowi.
Część respondentów utożsamia problem ze zmianą diety ze swoim niepedantycznym, chaotycznym charakterem. Jedzenie dużej ilości warzyw i owoców wymaga zarządzania czasem, planowania posiłków i nauki nowych przepisów.
Zmiana diety kojarzy im się z dużym przedsięwzięciem, co z założenia jest dla nich zniechęcające.
Co dokładnie utrudnia młodym dorosłym utrzymanie diety zawierającej więcej owoców i warzyw?
- W czasie nauki zdarza im się podjadać. Uważają, że to ważne, by dostarczyć organizmowi cukru, bo wtedy jest łatwiej się uczyć. Czas intensywnej nauki nie sprzyja diecie.
- Mała dostępność zdrowych gotowych rozwiązań sprawia, że często zmuszeni się na zakup niezdrowej alternatywy.
- Dobre przygotowanie się do diety i restrykcyjne jej prowadzenie zajmuje dużo czasu. Im mniej go mają, tym gorzej wygląda ich dieta.
- Zdrowa dieta potrafi być droga, szczególnie gdy kupujemy gotowe dania i półprodukty. Przez swoją cenę świeżo wyciskane soki czy inne gotowe do spożycia rozwiązania pasujące do stylu życia młodych dorosłych zniechęcają do zakupu.
Z czym przegrywają owoce i warzywa? Zdrowa dieta ustępuje pizzy, czekoladzie, chipsom, makaronom, białemu pieczywu, słodyczom.
Dlaczego? Wygrywają szybkie rozwiązania, które dają poczucie nasycenia. Karmią potrzebę spożycia cukrów i tłuszczów, są wygodne i bezpieczne.
Co dokładnie utrudnia dorosłym utrzymanie diety zawierającej więcej owoców i warzyw?
- Latem i wiosną łatwiej zadbać o zróżnicowanie diety – pojawia się ochota na sezonowe owoce i warzywa. Zimą często wygrywa tłuste i tradycyjne jedzenie.
- Zmiana sposobu żywienia sprzyja monotonnej diecie. Niewielki wachlarz dań sprawia, że dieta staje się dla nich nieatrakcyjna i nudna.
- Stała waga przez całe życie i dobre wyniki badań to czynniki, przez które część respondentów nie widzi potrzeby dokonywania zmian.
- Angażująca praca, wymagająca przebywania poza domem przez kilka dni lub kilka tygodni wpływa negatywnie na dietę. Brak możliwości wcześniejszego przygotowania posiłku w domu staje się dużym utrudnieniem.
- Również praca biurowa nie pomaga w utrzymaniu diety. Większość przedstawicieli grupy Rodziców w lockdownie i pracy zdalnej upatruje korzyści związanych z łatwiejszym zarządzaniem posiłkami.
- Brak regularności i dobrego planowania lub wypadnięcie z wcześniej narzuconego sobie rytmu to momenty, w których dieta schodzi na dalszy plan.
Zdrowa dieta ustępuje mięsom (karkówka, kabanosy, parówki), pieczywie (glutenowi), słodkim płatkom śniadaniowym, słodyczom.
Dlaczego? Wygrywają nawyki. Znane smaki i przepisy, wygodne rozwiązania, które sprawiają, że nie trzeba kombinować i pozwalają zaoszczędzić czas.
Co dokładnie utrudnia dojrzałym utrzymanie diety zawierającej więcej owoców i warzyw?
- Wakacje to czas, w którym Dojrzali chcą móc pozwolić sobie na odejście od diety. Ta postawa zazwyczaj zakłada kontrolowaną przerwę i powrót do zdrowych nawyków pod koniec lata.
- Zła organizacja, nieplanowanie zakupów sprawia, że wyrzucamy bardzo dużo jedzenia. W konsekwencji czego przy kolejnych zakupach niechętnie kierujemy swe kroki w stronę owoców i warzyw, bojąc się, że skończą tak jak ich poprzednicy.
- Nawyki i przyzwyczajenia sprawiają, że niechętnie chcemy rezygnować ze smaków, które znamy i lubimy. Lubimy wracać do tradycyjnych potraw i smaków dzieciństwa – puree do obiadu czy dania mączne dają nam poczucie komfortu i bezpieczeństwa.
- Brak wiedzy kulinarnej sprawia, że jedzenie z restauracji smakuje lepiej niż domowe. Respondenci oczekują prostych rozwiązań, jednak często okazuje się, że minimalistyczne przepisy ich nie satysfakcjonują. Dodatkowy problem stanowią upodobania smakowe – pomimo najedzenia chcą zjeść coś słodkiego.
- Tak jak w przypadku grupy Rodziców, niektórzy Dojrzali nie czują potrzeby utrzymywania diety. Mają świadomość, że zdrowa dieta jest ważna, jednak brak znaczącego wpływu zmiany żywienia na ich samopoczucie jest dla nich demotywujący.
- Respondenci są świadomi, że wiele z wymienianych nietrzymania diety to wymówki, dlatego mówią wprost – w utrzymaniu diety przeszkadza nam lenistwo, brak czasu, brak motywacji i zaniedbanie.
Zdrowa dieta ustępuje mięsom (np. golonce), tradycyjnym daniom, kanapkom i białemu pieczywu, lodom, słodyczom, czekoladzie.
Dlaczego? Warzywa i owoce ustępują tradycyjnym smakom. Pewne sytuacje łączone są z konkretnym pożywieniem dlatego respondenci pozwalają sobie na lody latem, na golonkę w weekend, na rosół w niedzielę czy słodkości w czasie szczególnych okazji (wizyta znajomych, uroczystości rodzinne).
Przykład idzie z góry. Jako rodzice powinniśmy robić to czego oczekujemy, jeść dużo warzyw i owoców. Nie możemy odpuszczać. Szukać formy, zamiast surowego dać koktajl, smoothie. Zmiksowany, schłodzony napój na bazie owoców i warzyw, o gęstej i kremowej konsystencji, zaszczepi smak. Przyzwyczajenia powinniśmy kreować. Mówimy o produktach niskokalorycznych, bez dodatków cukru, takimi są też soki i mrożonki. Je musimy zaszczepiać, tak by dieta była bogata, oparta o produkty o wysokiej wartości odżywczej, bogata w B-karoten, likopen, potas, kwas foliowy, antocyjany. Nasz organizm ich nie wytwarza i nie potrafi magazynować. Stąd zalecenie, codziennie i w każdym posiłku
podsumowuje dr Barbara Groele Sekretarz Generalny Stowarzyszenia KUPS.
Z badań konsumpcji wynika, że na początku 2021 roku, jedynie 13% Polaków odżywiało się zgodnie z zaleceniami dietetyków, jeśli chodzi o spożywanie właściwej ilości warzyw i owoców. W tym samym czasie 18% Polaków odżywiało się bardzo źle, czyli warzyw i owoców jadło bardzo mało lub wcale. Zbyt ubogą dietę w warzywa i owoce ma 56% Polaków, przy czym u 38% jednak pojawiały się one w przynajmniej połowie posiłków (choć za mało). Więcej w pierwszym tegorocznym monitoringu konsumpcji - link
„Narodowe badania konsumpcji warzyw i owoców” realizowane są przez KANTAR dla Krajowego Związku Grup Producentów Owoców i Warzyw.
Projekt realizowany jest we współpracy z agencją INSPIRE smarter branding.
Zadanie finansowane jest ze środków Funduszu Promocji Owoców i Warzyw.
Projekt otrzymał patronat honorowy Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
#NBKWiO #KZGPOiW #PołowaTegoCoJemy #WczorajnaTalerzu
Komunikaty "Narodowych badań konsumpcji warzyw i owoców":
Dietetycy.org.pldr Justyna BylinowskaSpółdzielnia Producentów Grzybów JadalnychŁukasz KiwałaKUPSdr Barbara Groele#NBKWOiW#KANTAR#KZGPWiOUrszula KrassowskaAgata Zadrożna#WczorajnaTalerzuMagdalena KryskaKorab Garden
