Tylko 1,2 tys. firm impaktowych w Polsce? Jest ich dużo więcej niż sugerują statystyki

Pojęcie startupu pozytywnego wpływu ma w Polsce swoją tradycję - w ubiegłym roku Akademia Leona Koźmińskiego po raz szósty wyróżniła Startupy Pozytywnego Wpływu, a ich baza liczy już ponad 700 podmiotów. Znajdują się na początkowym stadium rozwoju, a swoją działalnością biznesową starają się rozwiązywać problemy społeczne lub środowiskowe, często istotne dla miejsca, w którym funkcjonują.

- Coraz więcej firm zauważa wagę kwestii społecznych i środowiskowych, a biznesy z pozytywnym wpływem społecznym stają się ważnym elementem gospodarki, nawet jeśli trudno nam je jeszcze odpowiednio skategoryzować i nazwać. Najważniejsze jest świadome wzięcie odpowiedzialności za wpływ na ludzi i środowisko i traktowanie go równoważnie z celami finansowymi. Cieszę się, że liczba takich firma w Polsce rośnie - mówi Mirella Panek-Owsiańska, przewodnicząca Rady Programowej NESsT.

Firmy impaktowe to projekty podobne do startupów pozytywnego wpływu, ale już na stabilniejszym i ugruntowanym etapie rozwoju. Dla nich biznes, obok celu zarobkowego, ma być też sposobem na wywieranie pozytywnego wpływu społecznego lub środowiskowego. 

Przedsiębiorstwa społeczne z kolei kładą większy akcent na tematy społeczne, a przede wszystkim na zapewnieniu zatrudnienia osobom z grup mniej uprzywilejowanych i narażonych na wykluczenie na rynku pracy. Zazwyczaj przeznaczają też istotną część swoich zysków na cele społeczne i środowiskowe. W odróżnieniu od fundacji i stowarzyszeń, przedsiębiorstwa społeczne utrzymują się przede wszystkim z prowadzenia komercyjnej działalności gospodarczej.

Obszar działania biznesów z misją nazywa się też ekonomią społeczną. Bank Gospodarstwa Krajowego w niedawnym raporcie na ten temat rozszerza grupę podmiotów ze spełniających prawne wymogi przedsiębiorstwa społecznego - w Polsce obecnie jest ich 1218 - o stowarzyszenia, fundacje, spółdzielnie, ale też koła gospodyń wiejskich i kluby sportowe. Autorzy raportu szacują ich liczbę na ok. 100 tys. podmiotów.

Z kolei Światowe Forum Ekonomiczne według własnych kryteriów ocenia w raporcie “The State of Social Enterprise 2024”, że w Polsce “społecznych przedsiębiorstw” jest 30 tys. W skali świata szacuje, że jest ich 10 mln i zapewniają one 200 mln miejsc pracy generując dwa biliony dolarów przychodu rocznie.

- Obszary działania firm impaktowych, które adresują wyzwania społeczne czy środowiskowe i przedsiębiorstw społecznych pokrywają się, co często potęguje dodatkowo intersekcjonalność ich wpływu. Co mam na myśli poprzez intersekcjonalność? U większości przedsiębiorstw w naszych programach obserwujemy, że ich pozytywny wpływ nie skupia się tylko na jednej grupie lub wyzwaniu społecznym, np. wytwarzając cyrkularne produkty zatrudniają jednocześnie osoby z trudniejszym dostępem do rynku pracy, jak osoby z doświadczeniem migranckim lub w kryzysie bezdomności. W NESsT staramy się spojrzeć na przedsiębiorstwa działające w tym obszarze w świeży sposób i wyjść poza tradycyjny podział na sektor NGO i biznes czy na przedsiębiorstwa społeczne i tradycyjne biznesy - zauważa Justyna Markowicz z NESsT.

Zainteresowanie odpowiedzialnym prowadzeniem biznesem jest też odpowiedzią na megatrendy kształtujące obecną dekadę, takie jak transformacja energetyczna i ochrona klimatu, kryzys demograficzny, automatyzacja pracy czy nowe, bardziej progresywne podejście do kwestii zatrudnienia, widoczne zwłaszcza u młodszych pokoleń.

Ostatni raport “Global Impact Investing Network” pokazuje, że łączna suma inwestycji w firmy impaktowe zwiększyła się w ciągu ostatnich czterech lat o 63 proc. Innym przejawem idei biznesów z misją jest coraz większa popularność certyfikatu B Corp, który firmy działające w sposób przyjazny społecznie i środowiskowo, otrzymują po audytach swoich praktyk. Liczba B Corpów na świecie wzrosła w ostatnich dwóch latach dwukrotnie.

Misją NESsT jest wspieranie przedsiębiorstw społecznych oraz firm impaktowych, które tworzą miejsca pracy dla osób z grup narażonych na wykluczenie. Organizacja działa zarówno z przedsiębiorstwami mieszczącymi się w tradycyjnej definicji przedsiębiorstwa społecznego, jak i z firmami, które mimo niespełniania ustawowej definicji tworzą miejsca pracy dla grup mniej uprzywilejowanych. W portfolio NESsT znajdują się firmy z różnych branż, charakteryzujące się różnorodnymi modelami biznesowymi. Poniżej kilka wybranych przykładów przedsiębiorstw, które dotychczas uczestniczyły w programach NESsT:

- Można śmiało powiedzieć, że beneficjenci działań NESsT zajmowali się odpowiedzialnym biznesem na długo zanim to było modne. Wszystkie te nowe dla wielu menedżerów konteksty, jak troska o środowisko, wrażliwość na kwestie społeczne czy tworzenie dobrych miejsc pracy, oni mają już dawno przećwiczone. Pokazali, że nie trzeba być organizacją charytatywną, by mieć pozytywny wpływ na świat, by być impaktowym. Mogą go mieć też dobrze zarządzane firmy przynoszące zyski. Doświadczenia polskich firm, które wsparliśmy przez ostatnie 10 lat mogą być wartościowymi lekcjami na przyszłość dla wielu transformujących się polskich biznesów - zauważa Filip Wadowski z NESsT.

Łącznie w ciągu 10 lat w Polsce NESsT wsparł 29 przedsiębiorstw, w które zainwestował łącznie 2,9 miliona dolarów i przyczynił się do powstania 4331 dobrych miejsc pracy.